Entrepreneur Magazine | Overnemen of zelf starten?
Tekst: Jelte Stol
De vergrijzing slaat toe, ook in ondernemersland. Een groot deel van de Nederlandse bedrijven is in handen van de babyboom-generatie en dus zijn er veel ondernemers die zo langzamerhand moeten nadenken over de voortzetting van hun bedrijf door een nieuwe generatie. Overnamekansen te over dus, maar toch kiest nog altijd het veruit grootste deel van de startende ondernemers ervoor een eigen bedrijf van de grond af op te bouwen. Hoe komt het dat, in tegenstelling tot de ons omringende landen, het percentage aspirant-ondernemers dat een bedrijf overneemt zo laag is? Wat zijn de voor- en nadelen van overnemen dan wel zelf starten? Entrepreneur zocht het uit.
Uit verscheidene onderzoeken blijkt dat door starters overgenomen bedrijven het aanzienlijk beter doen dan nieuw opgezette ondernemingen. Zowel op de korte als de lange termijn zijn de overlevingskansen en de banengroei veel groter bij een overname. Toch maakt volgens Willem Oldejans van de Kamer van Koophandel Noord-Nederland het aandeel overnemers slechts zo’n dertig procent van het totale aantal starters uit. ‘In tegenstelling tot wat je vaak hoort van mensen, is het starten van een eigen bedrijf in Nederland erg gemakkelijk’, aldus Oldejans, die bij de Kamer van Koophandel belast is met de advisering rond bedrijfsoverdracht. ‘Vanuit Den Haag wordt veel gedaan om het ondernemerschap te promoten. Daarbij wordt er vooral gefocust op het starten van een eigen onderneming en maar weinig op de mogelijkheid een bestaand bedrijf over te nemen. Terwijl dat zoveel voordelen heeft, niet alleen voor de betrokken ondernemers, maar ook voor de economie.’
Natuurlijk zijn er uiteenlopende redenen om niet te kiezen voor een overname. Zo is er natuurlijk een grote groep parttime ondernemers of starters die op latere leeftijd een eenmanszaak beginnen en genoegen nemen met een goede boterham voor zichzelf. Ondanks het aandeel van dergelijke starters in de gehele groep, blijft het opvallend te noemen dat in onze buurlanden het percentage ondernemers dat start met een overname een stuk hoger is.
Een grote drempel voor starters om een bedrijf over te nemen, is vaak de financiering. ‘Terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Ja, het gaat vaak over grotere bedragen dan starters nodig hebben, maar voor banken zijn dergelijke bedragen juist interessanter’, aldus Oldejans. ‘En daar komt bij dat je als overnemer gegevens kunt overleggen die precies aangeven hoe het bedrijf in het verleden heeft gepresteerd. De investering is voor banken, maar ook voor andere financiers dus veel minder risicovol dan wanneer ze geld steken in een startend bedrijf zonder historie.’
Oldejans is er dan ook van overtuigd dat voor de overname van een goedlopend bedrijf de financiering altijd rond te krijgen is. ‘Zolang je goed bent voorbereid en een gedegen ondernemingsplan kunt overleggen, met kloppende cijfers, is er altijd wel een financieringspartner te vinden. Of dat nu een bank is of een andere financieringspartij.’
Iemand die bewust gekozen heeft voor een overname in plaats van het oprichten van een nieuw bedrijf is Maurits Tepper, die in 2011 volledig eigenaar werd van Reijnen Sealing in Grootegast. ‘Het ondernemen heeft me altijd al in het bloed gezeten en ik heb altijd gedacht dat als ik daarin grote stappen wil maken, ik het beste een bedrijf kon overnemen’, zo zegt hij. ‘In 2004 kwam ik bij Reijnen werken en toen is er ook direct gesproken over de mogelijkheid van een overname’, zo vertelt Tepper. ‘Natuurlijk hebben we eerst even aangekeken of het wel klikte tussen mij en de toenmalige eigenaar Wim Pastoor en natuurlijk ook of ik wel paste bij het bedrijf en andersom.’ Dat bleek het geval en in 2007 had Tepper een eerste deel van de aandelen in handen. ‘We hebben toen een traject van vijf jaar afgesproken waarin ik gefaseerd steeds meer van de aandelen zou overnemen.’
Een nadeel hiervan zou natuurlijk kunnen zijn dat je te lang met twee kapiteins op één schip zit. ‘Wat dat betreft was de afgesproken termijn van vijf jaar perfect. Langer moet het niet duren, want als koper en verkoper heb je natuurlijk tegengestelde belangen’, aldus Tepper. ‘Het is uiterst belangrijk dat je daar erg transparant in bent en gelukkig was dat bij ons het geval. Ik heb dan ook veel gehad aan de adviezen van mijn voorganger.’
Een belangrijk voordeel van een overname ten opzichte van het beginnen van een eigen bedrijf is volgens Tepper dat je, mits goed geïnformeerd en voorbereid, veel meer zekerheid hebt. ‘Bij het starten van een eigen onderneming moet je nog maar zien hoe alles zich gaat ontwikkelen. Binnen een bestaand bedrijf loopt alles al en kun je met een paar kleine draaien aan de knoppen al een betere organisatie neerzetten.’
Starten door een overname heeft niet alleen voordelen voor aspirant-ondernemers, ook de maatschappij heeft er baat bij als meer starters kiezen voor een bestaand bedrijf, zo zeggen zowel Oldejans als Tepper. ‘Startende ondernemingen creëren veel minder werkgelegenheid en er gaat ook nog eens heel veel overheidsgeld heen’, aldus Tepper. ‘Terwijl uit onderzoek blijkt dat overgenomen bedrijven al binnen twee jaar na een management buyout nieuwe arbeidsplaatsen creëren en elke twee jaar daarna op hetzelfde tempo blijven doorgroeien.’
Dirk Jan Pheifer is oprichter van het in Sneek gevestigde Everlake waar tegenwoordig vijf webwinkels onder vallen, waaronder Eccelente, marktleider op het gebied van onderhoudsartikelen voor espressomachines. Hij is het niet helemaal eens met de analyse dat starters minder werkgelegenheid opleveren. ‘Daarbij wordt indirecte werkgelegenheid vaak niet meegeteld’, zo zegt hij. ‘Bij Everlake zijn we nu met z’n tweeën, dat is inderdaad niet veel. Als je daar echter bij optelt hoeveel mensen aan het werk zijn om het bedrijf draaiende te houden, kom je echter op veel meer werkgelegenheid uit. De boekhouding, magazijnwerkzaamheden en de bezorging van de producten gebeurt allemaal extern. Als je je bedenkt dat we maandelijks zo’n duizend orders verwerken, geeft dat wel aan dat Everlake veel meer werkgelegenheid oplevert dan de alleen de twee directe arbeidsplaatsen.’
Pheifer begon met zijn eerste webshop toen hij nog een vaste baan had bij een ander bedrijf. ‘Voor mijn gevoel kwam ik op een kruispunt. Of ik kon in loondienst blijven of zelf een bedrijf starten. Het werd die laatste optie.’ Het overnemen van een bestaand bedrijf heeft destijds wel even door zijn hoofd gespeeld. ‘Natuurlijk heeft het zijn voordelen. Als je een bestaand bedrijf overneemt krijg je de kennis en ervaring, de naamsbekendheid en een klantenbestand cadeau.’ Het werd uiteindelijk toch een start up. ‘Dat had ermee te maken dat ik het graag helemaal naar mijn eigen ideeën wilde vormgeven, maar ook met de kosten. Ik heb wel even rondgekeken naar een over te nemen bedrijf, maar vooral de goodwill werd naar mijn mening vaak te hoog ingeschat.’
De keuze om Everlake op te richten, heeft Pheifer duidelijk geen windeieren gelegd. ‘Onze webwinkels zijn inmiddels in vijf landen actief we verwachten binnen vijf jaar maar liefst 25 webshops in de lucht te hebben. Daarnaast is onze omzet de afgelopen jaren dermate gestegen dat we ons doel voor over vijf jaar nu al bijna behaald hebben’, zegt hij niet zonder trots. ‘Natuurlijk weet ik ook wel dat niet elke starter zo’n voorspoedige ontwikkeling doormaakt, maar als je voordat je begint goed onderzoek doet en de resultaten daarvan voldoende analyseert, heb je altijd een kans van slagen.’
Het verschilt dus van persoon tot persoon en van bedrijf tot bedrijf. Toch zouden aspirant-ondernemers best eens wat vaker kunnen kijken naar de mogelijkheden die er zijn om een bestaand bedrijf over te nemen. ‘Ik kom vaak genoeg eigenaren van goedlopende bedrijven tegen die bij gebrek aan opvolging hun bedrijf maar opdoeken’, aldus Willem Oldejans. ‘En dat is natuurlijk hartstikke zonde.’